Ως Λαογραφία ορίζεται εκείνη η επιστήμη που ασχολείται με όλες τις εκφάνσεις του λαϊκού πολιτισμού. Εξετάζει, καταγράφει και ταξινομεί όλα όσα ένας λαός κατά παράδοση λέγει, ενεργεί και πράττει σε συλλογικό επίπεδο. Το περιεχόμενο των θεμάτων της αποτελεί εκδήλωση της ψυχικής και κοινωνικής ζωής του λαού σε τοπικό ή εθνικό επίπεδο και συνεπώς ποικίλει.
Κατηγορίες, τις οποίες θα μπορούσε κανείς να διακρίνει ως αντικείμενο έρευνας της λαογραφικής επιστήμης, αφορούν στον υλικό βίο και τη λαϊκή δημιουργία (οίκος και αυλή, τροφές και ποτά, ενδύματα και καλλωπισμός, λαϊκές τέχνες), στον πνευματικό βίο (λατρεία, θρησκευτική ζωή, δημώδης μετεωρολογία, φυτά, ζώα, μύθοι, παραδόσεις, παροιμίες, αινίγματα, λαϊκό θέατρο κ.α.) και στον κοινωνικό βίο (καθημερινά έθιμα, παιχνίδια, σχολική ζωή κ.α.).
Η Λαογραφία, χωρίς να ζητεί διόλου από τους ανθρώπους να γυρίσουν στο παρελθόν-αυτό άλλωστε είναι αφύσικο και αδύνατο-τους βοηθάει να γνωρίσουν τη λαϊκή τους παράδοση.
Το σήμερα παραμένει δεμένο με το χθες. Το σύνολο του παρελθόντος είναι πάντα εν ζωή και εν λειτουργία μέσα στο παρόν, ακόμη και αν εμείς σήμερα δεν το θυμόμαστε πια. Η γνωριμία με το παρελθόν, η επαφή με τις ρίζες μας αποτελεί τη βάση για το μέλλον.
Ζούμε σε καιρούς που χαρακτηρίζονται από το άγχος, την αστάθεια, την κρίση των αξιών, τις επιφανειακές ανθρώπινες σχέσεις και τη μοναξιά. Καιροί απρόσωποι, όπου ο άνθρωπος χάνεται στην ανωνυμία και τη γεωμετρική μονοτονία της πόλης και ζει σε γυμνά και ανιαρά κατασκευάσματα που επί το πλείστον κάθε άλλο παρά ανθρώπινα είναι. Σε αυτή την εποχή της ύλης, της ταχύτητας και παραβίασης της φυσικής πορείας περιφρονήσαμε, αγνοήσαμε και αμφισβητήσαμε την πολιτιστική μας παράδοση και τις αξίες της. Υποτιμήσαμε τις πνευματικές παραδόσεις, μιμηθήκαμε ξένα έθιμα. Έτσι χάθηκε σχεδόν ανεπίστρεπτα ένας ολόκληρος κόσμος που σφράγισε τις μνήμες πολλών και σημάδεψε την ψυχή τους.
Ο κόσμος αυτός παρέπεμπε στους κοντινούς βυζαντινούς και στους μακρινούς αρχαίους μας προγόνους, μέχρι την έκλειψή του πριν από λίγες δεκαετίες, με την ανάπτυξη της τεχνολογίας που οδήγησε στην αλλαγή του τρόπου ζωής των κατοίκων. Όσοι πρόλαβαν την εποχή εκείνη τη θυμούνται με ανάμεικτα συναισθήματα. Η εποχή εκείνη δεν αφήνει πολλά περιθώρια για αισθήματα νοσταλγίας- τουλάχιστον για όσους έζησαν τη φτώχεια των ημερών εκείνων. Πάντως σε ένα συμφωνούν όλοι: Γενικότερα οι άνθρωποι ήταν πιο δεμένοι μεταξύ τους αλλάκαι με το περιβάλλον τους. Η κοινωνική αποξένωση που χαρακτηρίζει το σήμερα ήταν κάτι που απέφευγαν παλιά μέσω της κοινωνικής συνεύρεσης. Οι βρύσες, οι πλατείες του χωριού, τα καφενεία, τα σπίτια, τα πανηγύρια ήταν σημεία συνάντησης όπου αναπτύσσονταν όλα τα γεγονότα που σχολιάζονταν στη μικρή κοινωνία του Λογκανίκου. Και ποιος δε θυμάται τα νυχτέρια των γυναικών τα βράδια στους δρόμους, στις γειτονιές και το παιχνίδι των παιδιών στους δρόμους ή στα λιβάδια, που αντιλαλούσαν από τις κραυγές τους !
H σελίδα αυτή και όλα τα υποσέλιδά της, αποτελούν μια προσπάθεια αποτύπωσης, καταγραφής και ανάδειξης της λαογραφικής κληρονομιάς του Λογκανίκου. Για να θυμηθούν οι μεγαλύτεροι και για να δοθεί στους νεότερους η ευκαιρία να γνωρίσουν και να γευτούν το χθες, για να αναδείξουν θετικά στοιχεία του παρελθόντος που θα τους βοηθήσουν να βρουν μια πιο ισορροπημένη ζωή στο μέλλον.
Στο επίκεντρο αυτής της ενότητας βρίσκονται οι συνθήκες καθημερινής απασχόλησης και κοινωνικής ζωής των Λογκανικιωτών, μέχρι το τρίτο τέταρτο περίπου του 20ου αιώνα. Επειδή η συλλογή της ύλης αυτής δεν έχει ολοκληρωθεί θα καλυφθούν αρχικά τα θέματα για τα οποία διαθέτουμε υλικό και θα προστίθενται συνεχώς στοιχεία που θα προκύπτουν στην πορεία. Στην περισυλλογή του υλικού είναι ευπρόσδεκτη και επιθυμητή η συμβολή όλων. Όποιος έχει στη διάθεσή του μαρτυρίες για γεγονότα, παραμύθια, ιστορίες, τραγούδια κλπ. ή και φωτογραφίες της εποχής εκείνης, μπορεί να τα δημοσιεύσει επώνυμα ή ανώνυμα στέλνοντας τα στην ακόλουθη διεύθυνση e-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Υποκατηγορίες
Τοπωνύμια
Τοπωνύμιο σύμφωνα με την ετυμολογία της λέξης σημαίνει το όνομα ενός τόπου. Τα τοπωνύμια αποτελούν ένα κομμάτι της ιστορίας και του πολιτισμού μας, τα οποία είναι άρρηκτα δεμένα με την ιστορία του κάθε τόπου. «….Τα τοπωνύμια, όταν ερμηνεύονται και ετυμολογούνται σωστά, μας αποκαλύπτουν ως ένα βαθμό, καθώς είναι γνωστό τις ιστορικές περιπέτειες ενός τόπου. Η σημασία τους για την Ιστορία, τη Γλωσσολογία και τη Λαογραφία έχει υπογραμμιστεί επανειλημμένα από διακεκριμένους Έλληνες και ξένους επιστήμονες, αρκεί μόνο να υπενθυμίσουμε εδώ την κλασική πια φράση του Α. Μηλιαράκη, ότι τα τοπωνύμια μοιάζουν με «επιγραφάς γεγλυμμένας επί του εδάφους» . Κυρίως όμως η μελέτη των τοπωνυμίων περιοχών που «ευρίσκονται εκτός της ακτίνος των διαφερόντων των χρονογράφων», όπως χαρακτηριστικά γράφει ο καθηγητής Διον. Ζακυνθινός, υποβοηθάει σημαντικά το έργο της ιστορικής έρευνας. Από την άποψη αυτή εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα τοπωνύμια της μελέτης αυτής….».
Ανέκαθεν οι κάτοικοι ενός τόπου έδιναν για κάθε περιοχή, ένα όνομα. Διαφορετικά θα ήταν σχεδόν αδύνατη η οποιαδήποτε συνεννόηση μεταξύ τους όσον αφορά τον προσδιορισμό της συγκεκριμένης περιοχής .
Τα τοπωνύμια μας δίνουν πληροφορίες ιστορικές, κοινωνικές, θρησκευτικές, τοπογραφικές, γεωγραφικές, εθνολογικές, λαογραφικές, γι΄ αυτό και είναι αναγκαία η μελέτη τους. Διάφοροι είναι οι λόγοι που συνετέλεσαν στο να πάρει κάθε τοποθεσία το όνομά της. Η φύση του εδάφους, το χρώμα, το σχήμα, η χρήση του, ποικίλα κτίσματα, φυτά και δέντρα που ευδοκιμούν, ζώα που συχνάζουν, παραδόσεις, ακόμη και οι ιδιοκτήτες ενός τόπου δίνουν το όνομά τους σ΄ αυτόν. Σ΄ άλλες τοποθεσίες είναι δύσκολο ή αδύνατο να βρούμε την προέλευση του ονόματός τους, γιατί με την πάροδο του χρόνου παρεφθάρησαν.
Επειδή είναι κρίμα, ονομασίες τόπων που μπορεί να παραμένουν ίδιες από αρχαιοτάτων χρόνων, να χάνονται με το πέρασμα του χρόνου και να ξεχνιούνται, θα δώσουμε παρακάτω κάποιες ονομασίες τόπων της περιοχής του Λογκανίκου, που μπορούν να αποτελέσουν πολύτιμο ιστορικό υλικό.
Η παρακάτω καταγραφή των τοπωνυμίων του χωριού μας και της γύρω περιοχής , αποτελεί μια προσπάθεια να καταγραφούν και να ερμηνευτούν, έτσι ώστε να τα θυμούνται οι παλαιότεροι και να τα μαθαίνουν οι νεότεροι.
Κοινωνικός βίος
Σύμφωνα με τις παρατηρήσεις των λαογράφων πάνω στο θέμα της διάκρισης του λαϊκού βίου σε επιμέρους τομείς στην πρώτη κατηγορία "Κοινωνικός βίος" περιλαμβάνεται το σύνολο των ηθών και εθίμων στην ατομική και ομαδική ζωή του λαού, συγκεκριμένα οι σταθμοί στην ανθρώπινη ζωή (γέννηση, γάμος και θάνατος) και οι σχετικές εθιμοτυπικές διαδικασίες, τα έθιμα της οικιακής και οικογενειακής ζωής, η οργάνωση και ιεράρχηση της κοινωνίας σε τάξεις και η κοινωνική συμπεριφορά των μελών της, τα ήθη και έθιμα της θρησκευτικής ζωής και τέλος η απονομή του δικαίου.
Υλικός βίος
Η τρίτη κατηγορία "υλικός βίος" περιλαμβάνει τις εκδηλώσεις που αναφέρονται στην υλική ζωή του ατόμου, θέματα οικισμού, έκτασης πληθυσμού, κλιματολογικούς, κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες, δημόσιους χώρους, την κατοικία και τα μέρη της, τους βοηθητικούς χώρους, τη διακόσμηση του σπιτιού, τα έπιπλα και τα σκεύη την ενδυμασία, την κόμμωση, τον καλλωπισμό, τις τροφές και τα ποτά, την ποιμενική ζωή, την ανάπτυξη της γεωργίας, της αλιείας, της μελισσοκομίας, το κυνήγι, τη λαϊκή βιοτεχνία και τα επαγγέλματα.
