O Λογκανίκος αποτελεί τοπική κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Πελλάνας του δήμου Σπάρτης και βρίσκεται στο βορειοδυτικό άκρο του νομού Λακωνίας, στα σύνορα με το νομό Αρκαδίας . Περιλαμβάνει τους συνοικισμούς: Λογκανίκος, Βεργαδέικα, Γιακουμέικα, Κοτίτσα και Κυπαρίσσι.
Είναι χτισμένος σε υψόμετρο 750 μ. σε μια καταπράσινη πλαγιά κάτω από την ελατοσκέπαστη κορυφογραμμή του Ταΰγετου. Απλώνει το κορμί του σε πέντε κλιτύες του βουνού με τις δύο απ’ αυτές:
Τη νότια (κουφόγκρεμος), όπου και η πολίχνη της «Κοτίτζας» και τη βόρεια, όπου και το Παλαιολόγειο Κάστρο του Λογκανίκου (αρχές 14ου αιώνα), να είναι ψηλότερες και να αποτελούν δυο φυσικά τείχη, που απομονώνουν και προστατεύουν το συνοικισμό από νότο και από βορρά. Στα δυτικά υπάρχει το κωνοφόροδάσος του Ταΰγετου , ενώ ανατολικά εκτείνονται οι υπώρειες του βουνού μέχρι την κοιλάδα του Ευρώτα, με πυκνή βλάστηση και ελαιόδεντρα.
Ο Λογκανίκος στον χάρτη του 1603 μ.Χ.
Το χωριό είναι οργανωμένο σύμφωνα με τα πρότυπα των ορεινών οικισμών. Κτισμένο στην ανατολική πλευρά της βουνοπλαγιάς, για να έχει καλύτερες κλιματολογικές συνθήκες, γειτνιάζει με τα χωράφια και τους βοσκότοπους, που εξασφαλίζουν τα βασικά για την επιβίωση.
Η τοποθεσία είναι δυσπρόσιτη και καλά προφυλαγμένη ανάμεσα στα ορεινά τμήματα που σχηματίζουν οι διαδοχικές λαγκαδιές. Παρ' όλα αυτά η άγρια ομορφιά αυτού του μοναχικού και επιβλητικού πεδίου σε καθηλώνει. Εδώ η φύση μοιάζει να έχει παραμείνει αναλλοίωτη στο πέρασμα των αιώνων από τότε που η Σπάρτη είχε αναδειχτεί σε μεγάλη δύναμη και κυριαρχούσε σε όλη την Ελλάδα και η φήμη της είχε ξεπεράσει τα όριά της.
Η περιοχή ταυτίζεται με την αρχαία Βελαμίνη, που αναφέρει ο Παυσανίας και έχει έκταση 36,2 χιλιάδων στρεμμάτων, που είναι από τις μεγαλύτερες σε όλη τη Λακωνία, ως δημοτικό διαμέρισμα . Λόγω της γεωγραφικής της θέσης απετέλεσε θέση κλειδί για τη διακίνηση πληθυσμών και στρατιών στην Πελοπόννησο. Αποτελούσε έπαλξη και προμαχώνα του αρχαίου Σπαρτιατικού κράτους. Εδώ βρισκόταν στην αρχαιότητα το πέρασμα για την Αρκαδία καθώς και η βασιλική οδός των Παλαιολόγων.
Μια αρχέγονη σχεδόν μεταφυσική αίσθηση σε ωθεί να ζωντανέψεις με την φαντασία σου τους ανθρώπους που επί αιώνες ζούσαν, πολεμούσαν, προσεύχονταν σε αυτό τον τόπο. Κάθε πέτρα ένας σιωπηλός μάρτυρας της ιστορίας.
Σ' αυτή την σκληρή, βραχώδη και άξενη γη σώζονται σημαντικά αρχαϊκά, κλασικά, ελληνιστικά, βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία, που παραπέμπουν στη μακραίωνη χριστιανική ιστορία της περιοχής, που βρίσκεται ανάμεσα στο Λογκανίκο και το Μυστρά. Ιδιαίτερα αξίζει να αναφερθούμε στο καθολικό της Παλαιάς Μονής του Αγίου Γεωργίου, που χρον Ψηλά στη βόρεια πλευρά του χωριού και δυτικά του ναού του Αγίου Γεωργίου υψώνεται η βυζαντινή καστροπολιτεία του Λογκανίκου.
Στα νότια του χωριού λιγοστά σπίτια δείχνουν τη θέση της ξακουστής Κοτίτσας του βυζαντινού Μυστρά, πατρίδα αρχόντων και πραματευτάδων, που θα πάρουν ενεργό μέρος στην επανάσταση του 1821.
Πέτρινα σπίτια, πηγάδια, νερόμυλοι και βρύσες, δείγματα της λαϊκής αρχιτεκτονικής των προγόνων μας και ο αμέτρητος αριθμός παμπάλαιων ξερολιθιών συμπληρώνουν τη σύνθεση του μοναδικού χαρακτήρα του χωριού.
Δασικοί δρόμοι οδηγούν στα ψηλότερα σημεία του βουνού : Μέγα πηγάδι, Τιμόρι, , Λίμνα, Κουτούνι , Ρεκίτσα.
Ο Λογκανίκος είναι ένας τόπος μαγευτικός, που σε προσκαλεί να περπατήσεις στα μονοπάτια της φύσης, να απλώσεις το χέρι στα άστρα, να προσκυνήσεις σε ξεχασμένα μοναστήρια και να θαυμάσεις τοπία, που δεν αντικρίζεις συχνά.
