Με το τοπωνύμιο Λογκανίκος ορίζεται η ονομασία κοινότητας επί των ΒΑ κλιτύων του Ταΰγετου στην επαρχία Λακεδαίμονος, νομού Λακωνίας. Ο κάτοικος Λογκανικιώτης-Λογκανικιώτισσα.Ο οικισμός με βάση τις τελευταίες ιστορικές και αρχαιολογικές έρευνες οργανώθηκε και γνώρισε μεγάλη ακμή στην Παλαιολόγεια περίοδο της Λακωνίας (1262-1460).Η πρώτη γραπτή μνεία του τοπωνυμίου είναι με τον τύπο Conganiko και γίνεται το 1450 μ.Χ. σε βραχύ χρονικό με τα κάστρα της Πελοποννήσου.Σε δύο κατάστιχα του 1463 απαντούν οι τύποι Longoniko και Longaniko προς δήλωση του μεσαιωνικού οικισμού με το κάστρο. Στην έκθεση του I.Barbarigo (1465-1466), Ενετού προνοητού της Πελοποννήσου κατά τη διάρκεια του Α΄ Τουρκοβενετικού πολέμου, απαντά ο τύπος Longanico. To 1467 απαντά ο τύπος Longanico, το 1469 και το 1471 ο τύπος Longanigo. Στο χάρτη του Battista Agnese (1554) όπως και στη μεσαιωνική χαρτογραφία απαντά συνήθως ο τύπος Longanico.Ο οικισμός απαντά υπό τον τύπο Lon Kanik το 1668-69 και σε έγγραφα της Β΄ Ενετοκρατίας (1685-1715) με τους τύπους Longanico, Longanigo και Λογκανίκος.Σύμφωνα με έγγραφο του 1789 ανάμεσα στους οικισμούς του βορειοανατολικού Ταΰγετου, που συγκροτούν τα χωριά της Ρίζας περιλαμβάνεται ο Λογκανίκος.Τον 19ο αιώνα ο περιηγητής Ponqueville και τα μέλη της γαλλικής αποστολής στο Μοριά σημειώνουν Longaniko, ενώ σε άλλες γραπτές αναφορές του 19ου αιώνα απαντούν οι τύποι Λογκανίκος και Λογγανίκος.

Για την προέλευση της ονομασίας υπάρχουν όμως αρκετές εκδοχές. Παραθέτουμε τις επικρατέστερες:
1. Ο Αν. Ορλάνδος που μελέτησε τα βυζαντινά μνημεία του Λογκανίκου αναφέρει ότι «το όνομα Λογκανίκος έχει μεν την ρίζαν του αγνώς Βυζαντινήν, ως σχετιζόμενην προς το λόγγος, λαγκάδιον, η κατάληξής του όμως φαίνεται ξενική, όπως και του γειτονικού Λογκάστρα».
2. Ο Τ. Γριτσόπουλος παρατηρεί ότι «εις την ρίζαν του ονόματος υπόκειται βυζαντινόν γλωσσικόν λείψανον…» .
3. Ο Γ. Γκλέκας θεωρεί το τοπωνύμιο κυριώνυμο ετυμολογούμενο από το ουσιαστικό λόγγος και αναφέρει: «Εις την Λακεδαίμονα υπάρχουν τοπωνύμια σε –νίκος τα : Λογκανίκος, Γλατζινίκος, Μπαρσινίκος και Σεντενίκος. Σα δεύτερο συνθετικό το Νίκος θωπευτικό του Νικόλαος, συνάπτεται τόσο στενά μετά του επωνύμου ή παρωνύμου, ώστε συχνά να δίδει νέο επώνυμο, που θα επισκίαζε το επώνυμο, αν δεν υπήρχαν τα Μητρώα, π.χ. Νίκος του Μπακάλη, Μπακαλονίκος».
4. Η Ολυμπία Χασούρα που εκπόνησε διδακτορική διατριβή περί των ναών του οικισμού, υποστηρίζει με τη σύμφωνη γνώμη του σλαβολόγου Φαίδωνος Μασιγκούδη, την ελληνική προέλευση του τοπωνυμίου. Θεωρεί ότι προέρχεται από τη λέξη λόγγος «δάσος», άλλωστε και τα παράγωγά της απαντούν σε γραπτές μεσαιωνικές πηγές ως τοπωνύμια και εμφανίζουν διασπορά στον ελληνικό χώρο.
5. Ο Γ. Βέργαδος πιθανολογεί την προέλευση του τοπωνυμίου «από τις γαλλικές λέξεις Loge(λογκ), που σημαίνει μικρός και κλειστός υπαίθριος χώρος και Nique(νικ), που σημαίνει περιφρονητικό σήκωμα της κεφαλής, δηλαδή μικρός, περήφανος και απροσπέλαστος τόπος.
6. Ο Ι. Σταμνόπουλος παραδίδει το όνομα Λογκανίκος, ως τοπωνύμιο και ως επώνυμο.
7. Στην ετυμολογική προσέγγιση θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και το περιηγητικό κείμενο του διάσημου Οθωμανού διπλωμάτη, Εβλιά Τσελεμπή, ο οποίος περιγράφοντας το κάστρο λέει, ότι «Το κάστρο του Λογκανίκου πήρε το όνομά του από το Ρωμιό άπιστο που το ίδρυσε».

Η προσπάθεια ετυμολογικής προσέγγισης του τοπωνυμίου Λογκανίκος έχει ως πρωταρχικό στόχο την κατάδειξη της ελληνικής του καταγωγής και την αποκατάσταση της Ιστορικής αλήθειας, στον αντίποδα αυθαίρετων και ανιστόρητων απόψεων που υποστηρίχθηκαν σε περιόδους μη γόνιμης Ιστορικής έρευνας.